موفقیّت نوعی توانایی است که راه رسیدن به هدف را برای ما آسان می‌سازد. موفقیّت یک سفر است که در تمامی ابعاد و جنبه‌های زندگی جریان دارد.
ما هر که هستیم و در هر کجا و با هر شرایی که زندگی می‌کنیم، می‌توانیم در رسیدن به خواسته‌های ارزشمند خود موفّق باشیم ولی باید بدانیم که موفقیّت رایگان به دست نمی‌آید، قیمت دارد و قیمت آن بذل کوشش و جدیّت دائمی از سوی ماست.
برای کسب موفقیّت تنها به دست آوردن اطلاعات و دانش کفایت نمی‌کند، بلکه به کارگیری و تمرین مستمر آن اطلاعات است که ما را به مقوصد می‌رساند. دانش و اطلاعات به کار گرفته شده و تمرین شده را «مهارت» می‌نامند.
موفقیّت در تحصیل نیازمند دو چیز است:
1 ـ علاقه
2 ـ مهارت (کاربردماهرانه‌ی فنون و روش‌ها)
اگر کسی نسبت به تحصیل بی‌علاقه است، علّت را بیرون از خود جست‌وجو نکند و برای ایجاد علاقه به والدین هم توصیه می‌شود صرفاً از ابزارهای بیرونی استفاده نکنند، چرا که تقویت انگیزه‌های درونی فرد و حذف ابزارها و فشارهای بیرونی است که می‌تواند او را در کسب موفقیّت کمک کند. در مجموعه جدید بروشورهای اشاره بروشورهای اشاره برآنیم مهارت‌های موفقیّت در تحصیل را برای خانواده‌ها و تمامی دانش‌آموزان به ویژه دبیرستانی‌ها و کنکوری‌ها بیان نماییم تا همه علاقه‌مندان به تحصیل بتوانند با کسب موفقیّت‌های تحصیلی و تحقق هدف‌های ارزشمند خود همواره احساس شادمانی و نشاط بیشتری داشته با شند.
مهـارت‌هـای مـوفقیّـت در تـحصیـل
آشنایی و به کارگیری مجموعه فنون و روش‌هایی که منجر به فهم بهتر مطالب درسی و پیشرفت و موفقیّت تحصیلی می‌شود را مهارت‌های موفقیّت در تحصیل می‌گوییم.
نـقش والـدیـن و مـربیّـان در مـوفقیّـت تـحصیـلـی
بهتر است ما به عنوان والدین یا مربیّان، از کودکی به فرزندان خود یاد بدهیم که چگونه یاد بگیرند تا ضمن پایداری مطالب آموخته شده قادر باشند تغییرات مفید و مطلوب را در خود بیش از پیش به وجود آورند.
در شیوه‌های جدید آموزشی گفتن، شرح دادن، رونویسی کردن، حفظ کردن و تلاش‌هایی از این قبیل را نمی‌توان آموزش نامید.
آموزش بایستی به مغز تلنگر بزند و او را به سوی یادگیری سوق دهد و میل به یادگیری را در او تحریک کند. یادگیری بدون انگیزه و تفکّر مانع کشف و بروز استعداد و خلاقیّت فرزندان می‌شود، اگر آموزش با تفکّر و انگیزه توأم باشد و یادگیرنده را درگیر کند، منجر به یادگیری‌های عمیق در او می‌شود.
همان‌طور که در شعار آموزشی سازمان یونسکو آمده است:
اگر به من بگویی، فراموش می‌کنم Tell me and I forget
اگر یادم بدهی، به خاطر می‌آورم Teach me and I remember
امّا اگر درگیرم کنی، یاد می‌گیرم Involve me and I learn
انـواع مهـارت‌هـای مـوفقیّـت در تـحصیـل
از نظر صاحبنظران و کارشناسان آموزشی مهم‌ترین مهارت‌هایی که می‌تواند منجر به موفقیّت تحصیلی شود به قرار زیر است که هر یک از این مهارت‌ها در بروشورهای جداگانه به صورت مستقل ارائه خواهند شد. رمز برخورداری از این مهارت‌ها دانستن، تمرین و به کارگیری هرچه بیشتر آن‌هاست.
- هدف‌گذاری
- برنامه‌ریزی درسی
- روش صحیح مطالعه
- تقویت حافه
- تمرکز و دقّت
- تغذیه و استراحت
- امتحان
- آرامش
- مدیریت زمان
- کنکور
هــدف
هدف موضوع یا جایگاهی است که برای رسیدن به آن فکر و تلاش می‌کنیم. اگر ندانیم به کجا می‌رویم رسیدن به مقصد دشوار و به تعبیری ناممکن است. شاید به جرأت بتوان گفت یکی از مهم‌ترین دلایلی که دانش‌آموزان در کنکور موفق نمی‌شوند، نداشتن هدف است.
پاسخ بسیاری از دانش‌آموزان به این سؤال «دوست داری در چه رشته‌ی دانشگاهی قبول شوی؟» این است که «فرقی نمی‌کند، فقط یک رشته‌ی خوب باشد!» پس برای موفقیّت اوّلین گام «هدف» است.
برنامه‌ریزی
برنامه‌ریزی حرکتی هوشمندانه، منطقی و مرحله‌بندی شده برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده است.
صاحبنظران علم مدیریت معتقدند اگر: 20 درصد از زمان خود را صرف برنامه‌ریزی کنیم، 80 درصد باقیمانده را با اطمینان بیشتری قدم برخواهیم داشت.
مـطـالـعـه
نتیجه تحقیقات بیانگر آن است که بیشترین اطلّاعات از طریق مطالعه به دست می‌آید، بنابراین مطالعه مهم‌ترین شیوه‌ی یادگیری است که با خواندن، یادداشت‌برداری، مرور کردن و تمرکز همراه است.
مطالعه بدون شناخت و به کارگیری روش صحیح مطالعه ممکن است نه تنها موفقیّت تحصیلی را به همراه نداشته باشد چه بسا زمینه‌ی بی‌علاقگی فرد را از درس و تحصیل نیز فراهم نماید.
برای کسب موفقیّت تحصیلی علاوه بر داشتن علاقه به مطالعه، آشنایی با روش صحیح مطالعه نیز ضروری است.
روش صحیح مطالعه نیازمند آگاهی از تکنیک‌ها، شرایط، موقعیت‌های و عوامل محیطی است که به نسبت نوع درس مورد مطالعه متفاوت است. به کار بردن فنون ماهرانه‌ی مطالعه، آن را آسانتر و لذّت‌بخش‌ت می‌نماید و در نتیجه علاقه به مطالعه را افزایش می‌دهد.
حـافـظـه
مغز انسان دارای میلیاردها سلول زنده است و در صورتی که روش صحیح استفاده از این توانایی نامحدود را بیاموزیم از موفقیّت لذّت خواهیم برد.
مغز انسان از دو نیمکره چپ و راست تشکیل شده است. نیمکره چپ مربوط به حفظیّات، فرمول و محاسبات است نیمکره راست مربوط به تصویر، رنگ، خلاقیّت و نمایش است.
بیشتر انسان‌ها تنها از نیمکره چپ خود استفاده می‌کنند در حالی که حافظه بلند مدت در نیمکره راست انسان قرار دارد.
آشنایی با انواع حافظه، روش انتقال مطالب به حافظه بلند مدت، روش رسم نمودارهای حافظه و رعایت فواصل زمانی مرور درس‌ها و منحنی فراموشی به ما کمک خواهد کرد که در مطالعه و یادگیری دروس احساس موفقیّت بیشتری داشته باشیم.
تـغـذیــه و اسـتـراحــت
کسب موفقیّت تحصیلی مستلزم توجّه به تمامی نیازها از جمله نیاز جسمی، عاطفی، اجتماعی و ... می‌باشد.
آگاهی از روش‌های تغذیه و استراحت صحیح می‌تواند در موفقیّت تحصیلی مؤثر باشد. برای مثال این که بدانیم:
• مصرف چه مواد غذایی حافظه را تقویت می‌کند؟
• کدام مواد غذایی خستگی را کاهش داده و بازدهی بیشتری ایجاد می‌کند؟
• شب قبل از امتحان ـ کنکور، صبح امتحان ـ کنکور مصرف چه مواد غذایی مناسب‌تر است؟
• میزان و فواصل خواب و استراحت در برنامه‌ریزی درسی تا چه حد است؟
• چگونه می‌توان با کنترل عوامل محیطی و به کار بردن راهبردهای رفتاری بیشتری انرژی را در هنگام خواب دریافت کرد؟
امــتــحــان
در امتحان معمولاً چیزی بالاتر از معلومات شخصی فرد را مورد آزمایش قرار می‌دهند. گاهی افراد اظهار می‌دارند درس را خیلی خوب خوانده‌اند امّا از امتحان نتیجه دلخواه را کسب نکرده‌اند.
در امتحان فکر، آرامش، نظم، توانایی انتقال و میزان دریافت و درک مطلب فرد نیز مورد سنجش و اندازه‌گیری قرار می‌گیرد.
کسب فنون و مهارت‌های (قبل از امتحان ـ حین امتحان ـ بعد از امتحان) به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا بر موفقیّت تحصیلی خود بیفزاید.
آرامــش
هر پدیده و موقعیّت جدیدی با اضطراب و نگرانی همراه است درس پاسخ دادن، امتحان، کسب رتبه برتر در کلاس، کنکور و... همه این‌ها به میزانی که در تجربه نیامده باشد اضطراب آورتر است. از آن جایی که داشتن آرامش باعث می‌شود تا بتوانیم از تمامی توانایی‌هایمان به صورت کامل استفاده کنیم. آگاهی از تکنیک‌های کسب آرامش در مواقع بروز اضطراب نقش مؤثری در موقعیّت تحصیلی دارد.
مـدیـریّـت زمــان
موفقیّت تحصیلی در گرو توجه ویژه دانش‌آموزان به عامل «زمان» است. زمان صحیح برای برنامه‌ریزی، مطالعه، استراحت، مرور درس‌ها و از همه مهم‌تر مدیریت زمان در جلسات آزمون.
دانش‌آموزانی هستند که با داشتن اطلاعات علمی بسیار بالا به دلیل عدم «مدیریت زمان» در جلسه آزمون فرصت نمی‌کنند به همه سؤالات پاسخ دهند به خاطر داشته باشیم حتّی کسب رتبه‌های برتر در کنکور فقط با داشتن اطلاعات علمی میّسر نیست، زیرکی و استفاده درست از وقت نیز نکته مهمی است که بایستی به آن توجه نمود.
کــنــکــور
با اذعان به این که ورود به دانشگاه به هیچ وجه به منزله موفقیّت در زندگی محسوب نمی‌شود؛ ولی از نظر مراحل تحصیلی رسیدن به قلّه تحصیل در مدارس، شرکت در آزمون کنکور ورود به دانشگاه می‌باشد که خود نیازمند تکنیک‌ها و مهارت‌های ویژه‌ای است که متأسفانه خیلی‌ها فقط یکی دو سال آخر دبیرستان به فکر آن می‌افتند، در صورتی که اگر از قبل جزء اهداف ما قرار گرفته باشد رسیدن به آن بسیار سهل و آسان است و در این موضوع توصیه‌های کاربردی فراوانی وجود دارد که ان‌شاءالله در بروشوری جداگانه ویژه کنکوری‌ها منتشر خواهد شد.
ولی باور داشته باشیم که:
اگر کوهنورد بداند که می‌خواهد به کدام قلّه برسد حتماً فاتح آن خواهد بود.
ادامه دارد ....
علیرضا رضوی درمیان- مشاوره دبیرستانهای تربت جام
نظرات